KANSIZLIK - ANEMİ

Dünyada görülme sıklığı erkeklerde %20 , kadınlarda ise %30-40 civarlarında seyreden ve basit gibi görünüp tehlikeli  olabildiği  bilinen bilim dünyasında anemi ismi verilen hastalık ‘’kansızlık’’.  Kan alyuvarlar ile, akciğerden gelen  oksijeni yapısında bulunan hemoglobine bağlayarak gittiği  yapılara taşır. Bunun yanında besin taşıma görevi de vardır. Kandaki hemoglobin seviyesinin azalmasıyla kansızlık oluşur. 

3 türlü kansızlığın bulunduğu bilinmektedir.

 1- Demir eksikliğine bağlı kansızlık, 

 2- B-12 vitaminin eksikliğine bağlı kansızlık, 

 3- Folik asit eksikliğine bağlı kansızlıktır. Bunların en fazla rastlanan türü ise demir eksikliği sonucunda oluşan kansızlıktır.

Hemoglobinin oksijen taşıması için yeterli seviyede demir bulunması gerekir. Demirin vücutta az bulunması sonucunda hemoglobin seviyesinde de bir azalma görülür ve böylece kansızlık ortaya çıkar. Demirin vücutta az bulunmasının çeşitli nedenleri vardır. Demirin diyetle eksik alınması, demir emilimini engelleyen yiyecek ve içeceklerin  çok kullanılması ( süt ve süt ürünleri) . hamile kadınlarda buna çok dikkat edilmesi gerekir . 

Hamile kadınlarda bebeğin demir ihtiyacının  anneden karşılanması ve kendisinin ihtiyaç duyduğu demiri de karşılaması sonucunda demir eksikliği meydana gelebilir. Bu bebek için zeka geriliği , immün (bağışıklık) sisteminde  yetersizlik sonucunda enfeksiyonlara yakalanma risklerinin artması, ileride kendine güveninin olmaması gibi bozukluklara neden olur. Bu sebeplerin yanında vücut üzerinde olan kanamalar da demir eksikliğine yol açıp kansızlığa neden olabilir. Kadınların şanssızlığı bir kez daha burada ortaya çıkıyor -adet kanamaları- , sindirim sisteminde meydana gelen kanamalar bunlarda kansızlığa yol açan etmenlerdendir.

Demir eksikliğine bağlı anemide fiziksel olarak fazla belirti görülmez. Bebeklerde demir eksikliği sonucunda konuşmada ,yürümede, oturmada gecikmeler oluşabilir. Bunun yanında düşünmelerinde gerileme , bağışıklık sistemlerinin zayıflamasından dolayı hastalıklara yakalanma olasılıkların da artma görülebilir. 

Küçük yaştaki bebeklerin anne sütüyle beslenmeleri kansızlık riskini azaltır. Biraz daha ileri ki dönemlerde C vitamini bulunan meyve suları ile de beslenmelerine katkıda bulunmak gerekir. Çünkü C vitamini demir emilimini kolaylaştıran bir faktördür.Bunlar dışında kansızlık hastalığı taşıyanlarda içinde besin olmayan şeylere karşı yeme isteği uyanır . Örneğin toprak, kum… Bazı hastalarda ise baş dönmesi,kulak çınlaması,ağız kenarında çatlaklar,yutarken zorlanma ,dilde kızarma gibi etkiler de görülebilir.

Demir eksikliğine bağlı anemi,  kendisinin tehlikeli olmasının aksine tedavisi kolay ve basittir. Genelde hap şeklinde demirin vücuda alınmasıyla sorun ortadan kalkar. Hap ile alamayan hastalar için şurup veya iğne de kullanılabilir ama doktorların tavsiyesi hap kullanımı yönündedir. Ne kadar ilaç tedavisi ile sorun ortadan kalksa da demir depoları tükendikten sonra demir eksikliği nedeniyle yeniden  bu hastalığa yakalanma olasılığı bulunur. O nedenle daha doğal besinlerle demirin vücuda alınması doktorlar tarafından da öneriliyor.

Demirin bulunduğu yiyeceklerden en iyi demir emilimini sağlayan kırmızı ettir. Bunun yanında   yeşil sebzeler,yumurtanın sarısı, dalak,karaciğer,pekmez, kuru üzüm , fıstık , fındık, kuru baklagiller gibi gıdalarda demir bakımından oldukça zengindir.      

2-Folik asit eksikliğine bağlı kansızlık

 Vücudun kan gereksinimini kemik ilikleri sağlar, Kanlar kemik iliğinde üretilirken bazı maddelere ihtiyaç duyar. Bunlar olmadığında kan üretimini gerçekleştiremez ve sonucunda kansızlığa yol açar. Folik asit bunlardan bir tanesidir. Folik asittin bulunmadığı durumlarda kan üretiminin azaldığı gözlemlenmiştir. Folik asitin metabolizmasını etkileyen en önemli madde alkoldür. Alkolik insanlarda folik asit miktarı çok azdır.Bu nedenle bu hastalık en fazla alkolik insanlarda görülür. Bunun yanı sıra keçi sütü de folik asit miktarını düşüren maddelerden biridir. Folik asit eksikliğine bağlı anemi sonucunda ishal , depresyon,  şişik ve kırmızı bir dil gibi belirtiler görülür.

Folik asitte olduğu gibi B-12 vitaminin eksikliğinde de kan hücrelerinin kemik iliğinden üretimi gerçekleşmez. B-12 vitaminin emilimi midede gerçekleşir. Bu emilimin gerçekleşmesi için  mide B-12 asıl faktör denilen bir maddeyi sentezlemesi gerekir . Bu faktörün eksikliğinde mide de B-12 vitaminin emilimi gerçekleşmez böylece kan hücrelerinin üretimi azalır. Bunun sonucu olarakta B-12 vitaminin eksikliğine bağlı kansızlık ortaya çıkar.Bu hastalık genelde vejetaryanlar da ve mide rahatsızlıkları bulunan kişilerde görülür. Bu tarz anemide el ve ayaklarda duyu kaybı, sarı ve mavi renklerle ilgili renk körlüğü,kilo kaybı, kararmış cilt, ishal, düzensizlik, depresyon  gibi belirtiler gözlenebilir. Bu nedenle ilaç ile B-12 vitamini alınması gereklidir.

Kansızlık toplumumuzda küçümsenen bir hastalık olması üzücü bir durum .

 Ama eğer dikkate alınmasa mide tümörü gibi tehlikeli hallere dönüşebilir. O yüzden yiyecek seçiminde ve belirtilerin gözlenmesi durumunda uzman bir doktordan yardım alınması gereklidir…

                                                YAZAN - DÜZENLEYEN: ÖMER FARUK BAY    2013